Ełk

Pojezierze Ełckie
Piękno pojezierza ziemi ełckiej doceni każdy, kto pozna jego walory.

Zasadniczym elementem określającym krajobraz ziemi ełckiej, a tym samym jej turystyczny charakter, są jeziora. Jest ich w promieniu 15 - 20 km od Ełku około 100, co stwarza doskonałe warunki do uprawiania turystyki wodnej. Jeziora w większości połączone są ze sobą rzekami i strumieniami, tworząc doskonałe warunki dla turystyki kajakowej. Na większości jezior z powodzeniem można uprawiać żeglarstwo, są to bowiem akweny o powierzchni od kilkuset do ponad tysiąca hektarów. Wiele jezior stwarza także doskonałe warunki do uprawiania turystyki podwodnej, przezroczystość ich wód sięga, bowiem nawet kilkunastu metrów. Do takich jezior należą: Rogale Małe koło Rożyńska, Sunowo, Lipińskie ... Czystość wód jeziornych, a także ich bogata fauna dadzą wielką satysfakcję wędkarzom. Okoliczne jeziora są bardzo rybne i bogate w różne gatunki. Amatorzy wędkarstwa mogą złowić: węgorza, szczupaka, lina, suma, sandacza, okonia, karpia, karasia ... O uroku ziemi ełckiej decydują również lasy. Zajmują one około 30% powierzchni regionu. Występują w kilkudziesięciu kompleksach, od małych, kilkuhektarowych do dużych, o powierzchni ponad 4 tyś. ha. Tak liczne skupiska drzew z często zmieniającą się strukturą tworzą w krajobrazie ciekawą kompozycję plastyczną, upiększającą szlaki turystyczne. Ponieważ lasy ełckie wywodzą się z dawnego kompleksu borów suchych Puszczy Augustowskiej, drzewostanem dominującym w ponad 75% ich powierzchni jest sosna z poszyciem jałowca, ponadto świerk i brzoza. Drzewostan ten tworzy specyficzny mikroklimat leśny. Wydzielane przezeń olejki eteryczne, tzw. fitoncydy, w ciepłe i słoneczne dni dają uczucie świeżości i lekkości, wpływając tym samym korzystnie na samopoczucie człowieka oraz szybką regeneracje jego sił. Dużym urozmaiceniem lasów ziemi ełckiej jest bogata fauna. W uroczyskach leśnych zamieszkują, często przecinając w swych wędrówkach szlaki turystyczne, jeleń, sarna, dzik, zając, lis, kuna, tchórz, a nawet ryś i wilk. Osobliwością przyrody są również żyjące w lasach ełckich łosie i bobry. Ponadto na licznych śródleśnych polankach odbywają swoje gody cietrzewie, a na obrzeżach leśnych, w sąsiedztwie wód, spotkać można czaple i żurawie. Zapewne spotkamy także bociana - jeden z symboli ziemi ełckiej. Miasto Ełk oferuje ciekawe szlaki turystyczne. Na piesze lub rowerowe wycieczki, a zimą narty poleca się szlak im. Michała Kajki (37 km, z Ełku do Skomacka Wielkiego), szlak tatarski (19 km) i trasę Mazur Garbatych z Ełku do Gołdapi (135 km). Godny polecenia jest także szlak rowerowy "Wokół Jeziora Selmęt Wielki" (ok. 49 km). W Ełku zaczynają się też dwie trasy wodne: do Czerwonego Dworu (80 km) i szlak kajakowy prowadzący na Jezioro Orzysz (40 km). Niebywałą atrakcją turystyczną jest również czynna trasa zabytkowej kolejki wąskotorowej, prowadząca przez miejscowości: Mrozy, Regielnica, Kałęczyny, Laski Małe i Sypitki. Walory krajobrazowe i przyrodnicze okolic Ełku są wystarczającymi atrakcjami, które mogą skłonić turystów do przyjazdu. Jednakże istotnym uzupełnieniem walorów turystycznych są zabytki, jak na przykład: kościół w Stradunach, zbudowany w 1736 r., w którym znajdują się renesansowe płyty nagrobne z XVI i VII w. oraz barokowy prospekt organowy. W Stradunach można tez obejrzeć zespół budynków dawnego folwarku z przełomu XVIII/XIX w. oraz budynek dawnej szkoły podstawowej z XIX w. We wsi Oracze można zobaczyć mazurskie domy drewniane, w Bajtkowie kościół z 1895r., w Pisanicy kościół z 1894r., młyn wodno-elektryczny w Nowej Wsi Ełckiej z 1925r., czy funkcjonujący w Sypitkach XIX-wieczny młyn. W miejscowościach Lega, Golubie i Giże zachowały się XIX wieczne zespoły dworsko - parkowe. Godne uwagi sa także kościoły: w Starych Juchach z XVI w. (główny ołtarz, tryptyk gotycki z 1591 r., którego skrzydła przedstawiają sceny z życia Chrystusa, ośmioboczna ambona pochodzi z 1574 r., organy z 1772 r., stojący gdański zegar, dzwon z 1647 r.), a także w Grabniku z XVI w., przebudowany w latach 1730-1739 i 1865 r. (z pierwotnej budowli pozostały pochodzące z 1565 r. fundamenty i podpiwniczenie wieży); Ponadto w tych okolicach (gm. Stare Juchy) znaleźć można wiele starych dworów z zabudową folwarczną. Wiele ciekawych zabytków spotkamy także na szlakach turystycznych regionu. Do XIII wieku okolice dzisiejszej gminy Ełk zamieszkiwali Jaćwingowie, znani także jako Sudowie. Zachodnią jej część zajmowała włość o nazwie Kyemenów, we wschodniej części graniczyli ze sobą Kresmeńcy (włość Cresmen) i Świętajny (Sentane). Napływ potęgi krzyżackiej zniszczył bezpowrotnie tę kulturę, dziś pozostały po niej ślady grodzisk, m. in. w Bajtkowie, Ledze, Malinówce, Płocicznie, Szeligach, Szybie, Talusach, Woszczelach i Zdedach.